ΥΔΑΤΟΡΡΕΥΜΑΤΑ: ΟΡΙΣΜΟΙ & ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Δίνονται διάφορες ερμηνείες του όρου ρέμα, υδρόρευμα ή υδατορεύμα, η καθεμία εκ των οποίων προσφέρει και μια επιπλέον ιδιότητα στον ορισμό:

Ρέμα είναι κάθε φυσική διαμόρφωση του εδάφους σε αποδέκτη και αγωγό των νερών της βροχής ή της τήξης του χιονιού ή των φυσικών πηγών και εξυπηρετεί την απορροή τους προς άλλους μεγαλύτερης χωρητικότητας αποδέκτες, φυσικούς ή τεχνητούς (ρέματα, ποτάμια, λίμνες, θάλασσα κλπ) που βρίσκονται σε χαμηλότερες στάθμες.

[ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ 3046/304/89 - Κτιριοδομικός Κανονισμός - ΦΕΚ 59/Δ/3.2.1989]

«Τα υδατορέματα (μη πλεύσιμοι ποταμοί, χείμαρροι, ρέματα και ρυάκια), που βρίσκονται εντός ή εκτός ρυμοτομικού ….»

[Σύμφωνα με το Άρθρο 6 του Ν.880/1979 - ΦΕΚ Α 58, όπως αντικαταστάθηκε με το Άρθρο 5.1 του Ν.3010/2002 - ΦΕΚ Α91]

Υδρορεύματα είναι οι πτυχώσεις της επιφάνειας της γης, δια των οποίων συντελείται κυρίως η απορροή προς τη θάλασσα των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς»

[Σύμφωνα με την Απόφαση 2215/2002 του Συμβουλίου της Επικρατείας]

«Το υδατορρεύμα (ρέμα) δεν είναι απλώς ένα υδραυλικό σύστημα απορροής υδάτων που περισσεύουν σε μια περιοχή, αλλά ένα οικοσύστημα πλαισιούμενο με σημαντική πανίδα και χλωρίδα»

[Σύμφωνα με την Απόφαση 230/2004 του Συμβουλίου της Επικρατείας]

 «Το ρέμα εξασφαλίζει την απορροή των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς προς τη θάλασσα, συνιστά δε φυσικούς αεραγωγούς και με τη χλωρίδα και πανίδα τους δημιουργούν οικοσυστήματα ζωτικής σημασίας για τους οικισμούς τους οποίους διασχίζουν»

[Σύμφωνα με την Απόφαση 516/2005 του Συμβουλίου της Επικρατείας]

Οι κυριότερες κατηγορίες των φυσικών υδατορρευμάτων είναι οι ποταμοί, οι χείμαρροι και οι ρύακες. Η υδραυλική τους συμπεριφορά διαφέρει κατά κανόνα σημαντικά από αυτήν των τεχνητών διωρύγων, οι οποίες εντάσσονται στα συστήματα ανοικτών αγωγών που έχουν σταθερότητα της γεωμετρίας της διατομής.

Τα χαρακτηριστικά των τριών κατηγοριών φυσικών υδατορρευμάτων σε σχέση με την ποσότητα νερού που ρέει είναι:

1. Εφήμερα ρέματα ή ρύακες: τα ρέματα που έχουν νερό μόνο όταν βρέχει.
2. Ημιμόνιμα ρέματα ή χείμαρροι: τα ρέματα που η ροή τους είναι εποχιακή και τα οποία έχουν ορμητικές ροές νερών οι οποίες έχουν μονιμότητα μόνο κατά την περίοδο του Φθινοπώρου και του Χειμώνα.
3. Μόνιμα ρέματα ή ποταμοί: τα ρέματα που η ροή τους είναι συνεχής και η κίνηση των νερών τους αδιάκοπη (αέναη) αλλά η ποσότητά τους διακυμαίνεται εποχιακά γύρω από μια μέση τιμή.   

Από τεχνικής και νομικής πλευράς, οι συνιστώσες των φυσικών υδατορευμάτων είναι δύο:

1. Το νερό, ως φυσικό σώμα.
2. Η συνεχής κοίτη που δημιουργεί το νερό κατά την κίνησή του και η οποία στη συνέχεια περιορίζει την ελευθερία του.

Η κοίτη ορίζεται ως μια συνεχής κατά μία διεύθυνση κοιλότητα της επιφάνειας του εδάφους μέσα στην οποία ρέουν τα νερά των φυσικών υδατορευμάτων (δηλαδή των ποταμών, χειμάρρων και ρυάκων). Στην κοίτη διακρίνονται δύο περιοχές :

Η ευρεία ή πλημμυρική ή το εδαφικό τμήμα της αλλούβιας πεδιάδας, η οποία δημιουργείται από την συμπεριφορά του ποταμού με την πάροδο των αιώνων.

Η μόνιμη κοίτη της συνήθους ροής ή απλώς κοίτη, στην οποία διακρίνουμε τον πυθμένα και τις όχθες.

• Πυθμένας (βρεχόμενη περίμετρος) είναι το εδαφικό τμήμα της κοίτης που διαβρέχεται συνεχώς από κινούμενο νερό.
• Όχθες είναι οι λωρίδες ξηράς που εξέχουν πάνω από τα νερά των φυσικών υδατορευμάτων, η θέση και το σχήμα τους είναι κατά κανόνα σταθερά και ορίζονται από το υψομετρικό όριο στο οποίο εξαντλείται η μέγιστη, αλλά συνήθης ανάβαση (δηλαδή το φούσκωμα) των νερών. Διακρίνονται δύο όχθες: η αριστερή και η δεξιά όχθη κατά τον παρατηρητή ο οποίος κοιτά τη ροή προς τα κατάντη.